نرم‌کننده‌ها یا پلاستی سایزر های صنعتی
نرم‌کننده‌ها یا پلاستی سایزرها موادی مایع هستند که با پلیمرهای سخت (گرانول)، آمیخته‌شده و سبب نرمی و انعطاف‌پذیری می‌شوند تا آن‌ها را فرآیند پذیر نموده و در آن‌ها تنوع کاربردی ایجاد نمایند مثل اپوکسی فتی اسید متیل ستر (EFAME)، دی اکتیل فتالات (DOP) و… . ازنظر شیمیایی، مولکول‌های پلاستی سایزر مابین مولکول‌های پلیمری نفوذ کرده و جاذبه مولکولی را کاهش می‌دهند. در ۶۰ سال گذشته حدود ۳۰۰۰۰ ترکیب مختلف به‌عنوان پلاستی سایزر معرفی شدند اما در حال حاضر حدود ۵۰ ترکیب از آن‌ها کاربرد صنعتی و تجاری دارند که بیشترین کاربرد پلاستی سایزرها در آمیزه کاری PVC است.
موادی که امروزه بیشترین استفاده را به‌عنوان پلاستی سایزر دارند عبارت‌اند از:
- فتالات ها: DOP
- تری فتالات ها: DOTP
- اپوکسی ها: EFAME
- آلیفاتیک ها: DOA
- تری ملیتات ها: TOTM
- سیترات ها: ATBC
رایج‌ترین نرم‌کننده‌ها یا پلاستی سایزرها با توجه به ویژگی و قیمت، دی فتالات یا وجه رایج آن DOP ها هستند. میزان مصرف این ماده در فرمولاسیون مصنوعات پی‌وی‌سی از ۱ تا ۴۰ درصد متغیر است و با توجه به نرمی موردنیاز استفاده می‌شود. تولید صنعتی DOP، مستلزم واکنش انیدرید فتالیک با ۲ اتیل هگزانول است. سالیانه بیش از سه بیلیون کیلوگرم DOP در سرتاسر جهان تولید می‌شود، محصولات نرم پی‌وی‌سی که حاوی این ماده هستند، عبارت‌اند از: سفره، رومیزی، کف‌پوش، پرده آویز، شیلنگ‌های آبیاری، عروسک، اسباب‌بازی، کیف، کفش، چرم مصنوعی، لوله و تیوب‌های پزشکی، کیسه ادرار، کیسه خون و…
همچنین از این ماده به‌عنوان مایع هیدرولیک و سیال دی‌الکتریک در خازن‌ها و مواد عطری و آرایشی، شمع‌ها، خوشبوکننده‌ها و روغن جلای چوب استفاده می‌شود.
مواردی استفاده پلاستی سایزر در صنعت بسیار زیاد است، از پروفیل‌های پنجره گرفته تا کابل، چکمه‌های بارانی یا بسته‌بندی دارویی استفاده می‌شوند.
برخی از کاربردهای پلاستی سایزرها عبارت‌اند از:
- عامل کمکی تولید چرم
- عامل کمکی تولید پلاستیک
- عامل کمکی تولید لاستیک
- عامل کمکی تولید PVC
- عامل کمکی تولید PU
- حذف اسیدها و مرکپتان ها
- صنایع عطر و اسانس
- تهیه روغن‌های صنعتی
- روکش و سقف
- کف‌پوش
- فیلم و ورق
- پارچه‌های روکش‌دار
- خودرو
- کابل و سیم
- کاربردهای پزشکی
- جوهر و موم
- بسته‌بندی مواد غذایی
- اسباب‌بازی‌ها
- لوله‌ها و شیلنگ‌ها
- مراقبت‌های شخصی و لوازم‌آرایشی
خطرات ناشی از استفاده DOP در زندگی انسان‌ها
ماهیت DOP و دیگر استرهای فتالات به دلیل تأثیر منفی بر روی سلامت انسان‌ها موضوعی است که سال‌ها موردبحث و بررسی سازمان‌های مدافع حقوق شهروندی و مراکز علمی و تحقیقاتی سرتاسر جهان قرارگرفته است. هرچند سمی بودن و سرطان‌زا بودن این ماده بر روی حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده است، اما تأثیرات مخرب آن بر روی انسان‌ها همیشه موضوعی بحث‌برانگیز و جدال آور بوده است. به گزارش سازمان‌های تحقیقاتی و بهداشتی احتمال آلودگی در بسته‌بندی مواد غذایی حاوی روغن و چربی، بسیار بیشتر از بسته‌بندی شیر، ماهی و خوراک‌های دریایی است. به همین واسطه سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) استفاده از بسته‌بندی پی‌وی‌سی نرم را به‌طور عمده در آب مجاز دانسته است.
مقدار مجاز DOP در آب
DOP می‌تواند به منابع آب منابع زیرزمینی از طریق پساب کارخانه‌های لاستیک‌سازی و مصنوعات پی‌وی‌سی نفوذ کند. سازمان آمریکایی EPA مقدار مجاز DOP در آب را شش واحد ppb اعلام کرده است. همچنین DOP آلاینده هوای محیط کارخانه‌ها و فضای اطراف آن‌ها نیز است و کارگران بیشتر در معرض تماس با این ماده هستند. آژانس OSHA,s میزان مجاز آن در محیط را پنج میلی‌گرم در مترمکعب اعلام کرده است.
خطرات وجود DOP در مصنوعات پزشکی
DOP مورداستفاده در مصنوعات پزشکی نظیر لوله‌های داخل وریدی و دیالیز، کیسه‌های خون ولوله‌های انتقال اکسیژن، در بیماران مبتلابه ناهنجاری‌های رشدی و نوزادان، نگرانی‌های سازمان‌های بهداشت جهانی را به همراه داشته است و به همین جهت قوانین بازدارنده و منع‌کننده‌ای نیز تصویب و به اجرا گذارده شده است.
نگرانی‌های ناشی از تأثیرات منفی DOP بر روی بیماران موجب گردید تا سازمان HCWH با استناد به قوانین حقوق شهروندی، دادخواست خود را به کمیساریای عالی بهداشت ارسال و از آن‌ها بخواهد تا آژانس بر روی تمام تجهیزات پزشکی پی‌وی‌سی نرم برچسب هشدار بزند. این سازمان از FDA درخواست کرده بود تا طی یک برنامه سریع و مدون، اقدامات خود را در رابطه با جایگزینی پی‌وی‌سی حاوی فتالات در مصنوعات پزشکی گزارش نماید.
ممنوعیت DOP
در سال ۱۹۹۹ سازمان CSTEE (کودکان و محیط‌زیست) درخواست مجددی به کمیته علمی گروه بهداشت اروپا ارسال و درخواست ارزیابی مجدد ممنوعیت کاربردی DOP را ارائه نمود، هرچند پیشنهاد ممنوعیت دائمی به تصویب نرسید ولی محدودیت‌هایی در کاربرد و اطلاع‌رسانی مدنظر قرار گرفت. تا اینکه در سال ۲۰۰۵ ممنوعیت استفاده از سه نوع فتالات در اسباب‌بازی‌ها و قطعات پلاستیکی که می‌توانند دردهان کودک قرار گیرند، در دستور کار قرار گرفت و درنهایت در سال ۲۰۱۵، فتالات هایی نظیر BBP,DOP در لیست محدودیت‌ها قرار گرفتند. با توجه به قوانین بازدارنده اتحادیه اروپا، کمیته ارزیابی ریسک RAL کمیته اقتصادی تجزیه‌وتحلیل ریسک مهروموم و آژانس اروپایی نظارت بر مواد شیمیایی ECHA، تصور می‌گردد در آینده شاهد محدودیت‌ها و قوانین بازدارنده بیشتری در کاربردهای بهداشتی DOP خواهیم بود.
فرانسه اولین کشور اروپایی در سال ۲۰۱۲ است که استفاده از DOP را در مصنوعات پلاستیکی مورداستفاده نوزادان و بخش زایمان بیمارستان‌ها ممنوع کرده است. ترکیه نیز به دلیل ممنوعیت صادرات کالاهای بهداشتی و پزشکی حاوی DOP به اتحادیه اروپا، ملزم به رعایت قوانین وضع‌شده گردیده است و بخش زیادی از کارخانه‌های تولید محصولات بهداشتی پی‌وی‌سی، از نرم‌کننده جایگزین، DOTP استفاده می‌کنند.
DOP باعث اختلال هورمون ها
به استناد مقالات علمی بسیار ماده پلاستی سایزر DOP باعث اختلال در هورمون‌های جنسی می‌شود. هورمون تستسترون که مناسب توسعه و عملکرد اندام‌های تناسلی مردان است با تداخل DOP -به‌ویژه در اوایل ازدواج-عوارض غیرقابل برگشتی در باروری مردان دارد. به‌طورکلی DOP موجب اختلال در غدد درون‌ریز بدن می‌شود و در مردان جوان موجب عارضه کوتاهی آلت تناسلی می‌گردد. نتیجه مطالعات آزمایشگاهی بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که در معرض قرار گرفتن زیاد این حیوان با DOP و در زمان بارداری باعث اختلال در رشد جفت، تولد زودرس نوزاد و حتی از دست دادن جنین گردیده است. در مطالعه دیگری بر روی موش‌ها و تغذیه نوزاد به شیر آلوده به DOP، نشانه‌هایی از بالا رفتن سطح اضطراب در دوران بلوغ و تأخیر در بلوغ مشاهده‌شده است.
نتیجه آزمایش‌های انجام‌شده بر روی جوندگان نشان می‌دهد که مقادیر زیاد DOP تأثیر منفی در عملکرد تیروئید که نقش کلیدی در تعادل انرژی و سوخت‌وساز بدن دارد، خواهد گذارد. در معرض قرار گرفتن این ماده موجب کاهش سطح تیروکسین پلاسما و کاهش جذبید توسط تیروئید می‌گردد و موجب کم‌کاری تیروئید و درنتیجه افزایش وزن خواهد شد. همچنین در معرض قرار دادن حیوانات نر به DOP، باعث ناباروری، کاهش تعداد اسپرم، عدم نزول بیضه‌ها و ناهنجاری‌های آلت و مجرای ادرار خواهد گردید.
بااین‌وجود رایج‌ترین پلاستی سایزر مورداستفاده در ایران DOP است. علی‌رغم توصیه سازمان‌های مختلف بهداشتی و تقاضا برای استفاده از جایگزین‌های DOP کارخانه‌های موجود قادر به تهیه‌ی جایگزینی مناسب ازلحاظ کارایی و قیمت نبوده‌اند. جایگزین‌های مناسبی برای نرم‌کننده‌های غیر فتالات و بدون تأثیرات سمی آن‌ها وجود دارند که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم.
اپوکسی فتی اسید متیل استر: پلاستی سایزر زیست‌تخریب‌پذیر
اپوکسی فتی اسید متیل استرها یک نوع جدیدی از نرم‌کننده‌های دوستدار محیط‌زیست هستند. مزیت آن‌ها عدم سمیت، نور خوب و گرمای پایدار، سازگاری خوب، فراریت کم و مهاجرت ناچیز آن است. این ماده به‌طور مؤثر جایگزین فتالات ها است.
اپوکسی فتی اسید متیل استر (EFAME) به‌گونه‌ای سنتز شده‌اند که کمترین سمیت و فراریت و مهاجرت را داشته باشند. تولید این مواد از یک منبع تجدید شدنی، ارزان‌قیمت و غیر سمی به نام روغن‌های گیاهی است. حلقه‌های EFAME دارای واکنش‌پذیری بالا در واکنش‌های شیمیایی هستند. همچنین قابلیت شرکت در واکنش‌های استری شدن، اپوکسی‌دار شدن، هیدروژناسیون و استیله شدن را دارند و به‌عنوان گیرنده رادیکال در واکنش‌های زیستی و غیر زیستی مورداستفاده قرار گیرند.
اپوکسی در چه صنایعی کاربرد دارد؟
با توجه به این ویژگی‌ها اپوکسی فتی اسید متیل استر (EFAME) در صنایع پلیمری به‌ویژه تهیه پلیمرهای زیستی و نیز در ساخت مصنوعات PVC به‌عنوان جاذب اسیدکلریدریک در پوشش بطریهای نوشیدنی، روان کننده (پلاستی سایزر) و پایدارکننده حرارتی (استابیلایزر) کاربرد دارد. همچنین از این ترکیب در سنتز نانو داروها به‌عنوان یک ماده فعال سطحی و آب‌گریز استفاده می‌شود. همچنین به‌عنوان یک ماده فعال سطحی زیست دوست، برای جلوگیری از انباشتگی و به هم چسبیدن نانو ذرات به یکدیگر و ایجاد تجمع، استفاده می‌شود. پوشش EFAME ها در سطوح، معمولاً برای دفع الکترواستاتیکی یا دفع فضایی، برای پراکنده ساختن نانو ذرات و نگه‌داشتن آن‌ها در حالت کلوئیدی استفاده می‌شود. کاربرد بسیار مهم و فراوان EFAME ها، به‌عنوان ماده حد واسط در ساخت پلی اول‌های مورد مصرف در صنایع پلی اورتان ها است.
کاربردهای دیگر EFAME عبارت‌اند از:
- دیسپرس کردن پیگمنت ها در صنعت رنگ و چاپ
- حذف اسیدها و مرکپتان ها
- صنایع عطر و اسانس
- لاستیک‌سازی
- افزودنی‌های سوخت و روغن‌های روان‌ساز
- تهیه روغن‌های صنعتی
- چسب و پوشش‌ها
- مصنوعات پلیمری مانند دیوار پوش و کف‌پوش، بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی، روکش سیم و کابل، شیلنگ‌های آبیاری و …
جمع‌بندی
همان‌طور که ملاحظه می‌کنید پلاستی سایزر ها با کاربردهای بسیار زیادی در زندگی امروز ما نقش دارند اما اکثر پلاستی سایزرهای موجود در بازار سمی بوده و به‌راحتی از کالای مصرفی وارد چرخه غذایی انسان می‌شود. برای جلوگیری از این موضوع در حال حاضر دنیا به سمت پلاستی سایزرهای زیستی حرکت کرده است. یکی از مهم‌ترین پلاستی سایزرهای زیستی ایفیم ها هستند EFAME یا اپوکسی فتی اسید متیل استر یک پلاستی سایزر با گرید غذایی و دارویی محسوب می‌شود به‌طوری‌که در صنعت برای تولید محصولات بسته‌بندی دارویی و غذایی از این نوع پلاستی سایزرهای زیستی بسیار استفاده می‌شود. در حال حاضر اغلب پلاستی سایزرهای موجود در بازار از نوع فتالات بوده که سمیت بالایی داشته و به‌کارگیری آن در صنایع دارویی و غذایی توصیه نمی‌گردد. شرکت زیست بنیان فرآیند نیوساد با درک این موضوع اقدام به تحقیق و توسعه در این زمینه نموده است که درنهایت موفق به تولید اپوکسی فتی اسید متیل استر از روغن‌های گیاهی شده است.
در حال حاضر کارخانه‌های زیادی در هر دو بخش خصوصی و دولتی ایران، تولیدکننده DOP هستند و صنایع پایین‌دستی زیادی نیز مصرف‌کننده این ماده محسوب می‌شوند. ورود شرکت زیست بنیان فرآیند نیوساد در صنعت تولید پلاستی سایزر با تحقیق، تولید و تجاری‌سازی نرم‌کننده‌های غیر سمی و زیست‌تخریب‌پذیر است.
شرکت «دانش‌بنیان» زیست بنیان فرآیند نیوساد بانام تجاری «نیوساد» خود را حامی و مدافع محیط‌زیست می‌داند و در این راستا اقدام به تولید اپوکسی فتی اسید متیل استر در صنایع تخصصی پلاستیک نموده است. نیوساد همواره در جهت اعتلا و پیشرفت صنایع پلیمری ایران گام برمی‌دارد؛ نیوساد آنچه به‌عنوان یک تولیدکننده مستقل، متعهد و مسئول به‌سلامت جامعه که بر اساس آن سوگند یادکرده است، مأموریت خود را در کنار آگاهی رساندن به اهالی صنعت، در رابطه با عواقب و مضرات برخی مواد شیمیایی مضر تحقیق و تولید مواد زیستی جایگزین مواد سنتی تعیین کرده است. ممنوعیت کاربرد DOP، تنها به محصولاتی برمی‌گردد که به‌سلامت هم‌وطنانمان آسیب می‌رسانند، چراکه این ماده با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فردش، هم چنان می‌تواند کاربردهای گسترده‌ای در مصنوعات صنعتی داشته باشد.
شرکت “دانش بنیان” زیست بنیان فرآیند نیوساد تنها تولید کننده اپوکسی فتی اسید متیل استر با تجاری EFAME مطابق استاندارد های جهانی آماده همکاری با تولید کنندگان محترم می باشد. جهت همکاری، خرید عمده و اخذ نمایندگی فروش با ما تماس بگیرید.
ساعات پاسخگویی ۸ الی ۱۶ در روزهای کاری
۰۲۱-۸۸۹۹۴۶۰۴
۰۲۱-۵۶۷۱۷۰۸۱